วิธีการเลือกหน้ากาก CPAP Mask ให้เหมาะสมกับตนเอง
How to choose CPAP Mask that best fit to you by ณพสิทธิ์ 21/3/24
สารบัญ
บทความอื่นที่เกี่ยวข้องกัน
หน้ากาก CPAP หรือ CPAP Mask คืออะไร
เครื่องอัดอากาศแรงดันบวก หรือ CPAP โดยส่วนใหญ่มักใช้เป็นการรักษาแรกโดยไม่ต้องผ่าตัดสำหรับผู้มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ หรือ Sleep Apnea ซึ่งการรักษาด้วย CPAP Therapy นั้นคือการเปิดทางเดินหายใจโดยใช้แรงดันของอากาศที่สูงขึ้นกว่าการหายใจปกติ โดยจะส่งผ่านทางจมูก หรือทางจมูกและปากพร้อมกัน เพื่อวัตถุประสงค์ในการถ่างหรือเปิดทางเดินหายใจส่วนบนให้สามารถหายใจได้สะดวกโดยไม่มีการอุดกั้น
หน้ากาก CPAP หรือ CPAP Mask คือหน้ากากสำหรับใช้ร่วมกับเครื่อง CPAP หรือ BiPAP ประกอบด้วย Cushion (ชิ้นส่วนสำหรับครอบจมูก หรือจมูกและปาก) , โครงหน้ากาก , สายรัดหน้ากาก, และขั้วต่อท่อลม เมื่อนำมาประกอบเข้าด้วยกันคือหน้ากาก CPAP หรือ CPAP Mask ใช้ในการครอบที่จมูก หรือ ครอบที่จมูกและปาก หรือติดที่ตรวงรูจมูกโดยตรง หรือแบบอื่นๆ หน้ากากนี้จะทำการยึดติดกับศีรษะเพื่อใช้ในการส่งแรงดันอากาศเข้าสู่ทางเดินหายใจส่วนต้นของผู้ใช้งานเครื่อง CPAP
หน้ากาก CPAP เป็นองค์ประกอบในการนำแรงดันของอากาศจากเครื่อง CPAP สู่ทางเดินหายใจของผู้ใช้งานเครื่อง CPAP เป็นส่วนเดียวของเครื่อง CPAP ที่สัมผัสกับร่างกายของผู้ใช้งาน ดังนั้นการเลือกหน้ากาก CPAP (CPAP Mask) ที่เหมาะสมกับผู้ใช้งาน ทั้งขนาด และชนิด ทำให้เกิดความสะดวกสบายในการใช้งานในทุกวัน จึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง นำไปสู่ความสำเร็จในการรักษาด้วย CPAP Therapy ในระยะยาว
บทความนี้จะกล่าวถึง หลักการเลือกใช้หน้ากาก CPAP รูปแบบหน้ากาก CPAP ชนิดต่างๆ พร้อมตัวอย่างหน้ากากของแบรนด์ต่างๆ ผลข้างเคียงการใช้งานที่อาจเกิดขึ้น และวิธีการดูแลรักษาหน้ากาก CPAP ที่จะช่วยให้ผู้ใช้งาน CPAP และคนในครอบครัวเลือกหน้ากาก CPAP ได้อย่างถูกต้อง
หน้ากาก CPAP Mask มีกี่ชนิด อะไรบ้าง
1. Nasal Masks | หน้ากาก CPAP ชนิดครอบจมูก
หน้ากาก CPAP ชนิดครอบจมูก (ภาพศีรษะทางด้านซ้าย) การใช้งานจะเป็นการใช้สายรัดหน้ากากรัดรอบศีรษะและมีโครงที่ติดกับชิ้นส่วนซิลิโคนสัมผัสกับใบหน้าเพื่อกระชับไม่ให้ลมรั่ว บนตัวหน้ากากจะมีรูระบายคาร์บอนไดออกไซด์เมื่อหายใจออก เป็นหน้ากากที่อัดแรงดันอากาศเข้าทางจมูกและกระจายแรงดันไปยังพื้นที่รอบจมูก
จุดเด่น: เป็นหน้ากากที่ใช้งานได้ง่ายที่สุด ลมรั่วน้อย ใช้งานได้ในระยะเวลาที่ยาวนานโดยไม่รู้สึกอึดอีดรำคาญ และราคาคุ้มค่าที่สุด ในผู้ที่ใช้เครื่องอัดอากาศแรงดันบวก หรือ เครื่อง CPAP ที่รักษาภาวะหยุดหายใจขณะหลับส่วนใหญ่ใช้หน้ากากชนิดครอบจมูก มักจะเป็นหน้ากากชนิดแรกที่แพทย์และผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับแนะนำให้ใช้งาน
Tip การเลือกไซด์ของหน้ากาก CPAP แต่ละยี่ห้อ นั้นไม่สามารถที่จะเลือกได้โดยใช้ไซด์อ้างอิงจากยี่ห้ออื่นๆ เช่น ยี่ห้อที่หนึ่งเราใช้ Nasal Mask Size M เมื่อจะซื้อหน้ากากอีกยี่ห้อหนึ่งอาจจะต้องใช้ Nasal Mask Size L เป็นต้น เนื่องจากแต่ละแบรนด์จะทำขนาดหน้ากากออกมาไม่เท่ากัน ดังนั้นก่อนที่จะเลือกซื้อหน้ากากควรอ่านเอกสารประกอบการเลือกขนาดหน้ากากให้ดีก่อน
2. Full Face Masks | หน้ากาก CPAP ชนิดครอบจมูกและปาก
หน้ากาก CPAP ชนิดครอบจมูกและปาก (ภาพศีรษะทางกึ่งกลาง) เรียกว่า Full Face Mask หรือ หรือ Oronasal Masks การใช้งานจะเป็นการใช้สายรัดหน้ากากรัดรอบศีรษะและมีโครงที่ติดกับชิ้นส่วนซิลิโคนสัมผัสกับใบหน้ามีขนาดค่อนข้างใหญ่กว่าหน้ากากชนิดครอบจมูกเพื่อกระชับไม่ให้ลมรั่วเป็นหน้ากากที่อัดแรงดันอากาศเข้าทางจมูกและปากพร้อมกัน เหมาะกับผู้ที่มีปัญหาลมรั่วทางปาก ซึ่งเกิดจากการอ้าปากเวลานอนและไม่สามารถแก้ไขได้ แรงดันลมจะกระจายแรงดันไปยังพื้นที่รอบจมูกและปาก มีพื้นที่กระจายแรงมากที่สุด
จุดเด่น: น้ำหนักมากที่สุด มีขนาดใหญ่กว่าหน้ากากชนิดอื่นๆ ครอบพร้อมกันทั้งจมูกและปาก มักจะใช้ในผู้ที่ไม่สามารถแก้ไขภาวะลมรั่วออกทางปากได้อันเกิดจากการอ้าปากขณะนอนหลับ ซึ่งเมื่อมีแรงดันลมดันเข้าทางจมูกจะส่งผลให้ลมรั่วออกทางปากแทนที่จะเข้าสู่ทางเดินหายใจและเข้าสู่ปอด เช่น ผู้ที่มีภาวะอ้วนมาก หรือมีปัญหาในการควบคุมอวัยวะในร่างกาย เช่น อัมพฤกษ์ อัมพาต
ควรพิจารณา: มีลมรั่วมากกว่าหน้ากากชนิดครอบจมูก ผู้ใช้มักดึงออกเองโดยไม่รู้ตัวเนื่องจากรู้สึกอึดอัดเวลาใช้งาน
3. Nasal Pillow Masks | หน้ากาก CPAP ชนิดรองใต้จมูก หรือสอดจมูก
หน้ากาก CPAP ชนิดครอบใต้จมูก หรือสอดจมูกนั้น มีลักษณะเหมือนดั่งเป็นหมอนรองจมูกจึงเรียกว่า Nasal Pillow (ภาพศีรษะทางด้านขวา) เป็นหน้ากากที่อัดแรงดันอากาศเข้าทางจมูกโดยตรงหรือมักติดอยู่บริเวณใต้จมูก บางรุ่นอาจจะมีท่อลมที่แนบชิดหรือสอดเข้าในรูจมูก มีพื้นที่กระจายแรงดันอากาศน้อยที่สุด แรงลมจะส่งตรงเข้าสู่รูจมูกโดยตรง
จุดเด่น: น้ำหนักเบาที่สุด กินพื้นที่น้อย รู้สึกโล่งสบาย ไม่บดบังทัศนวิสัย สามารถที่จะใช้สายตาได้ตามปกติ เหมาะกันผู้ที่มีปัญหากลัวที่แคบ สามารถใช้ทดแทนหน้ากากชนิดครอบจมูก (Nasal Mask) ได้ในผู้ที่มีความชำนาญการใช้ CPAP แล้ว
ควรพิจารณา: เนื่องจากมีพื้นที่กระจายแรงดันอากาศน้อยที่สุดผู้ใช้มักจะรู้สึกว่าแรงดันลมอัดเข้าสู่จมูกแรงกว่าหน้ากากชนิดอื่นๆ รวมถึงหน้ากากชนิดนี้ไม่เหมาะกับการใช้แรงดันลมที่สูงเพราะจะทำให้เกิดลมรั่วได้ง่าย
องค์ประกอบของหน้ากาก CPAP
องค์ประกอบของหน้ากาก CPAP ในแต่ละแบรนด์ อาจจะมีความแตกต่างกันในรายละเอียด แต่ว่าโครงสร้างหลักมักมีความคล้ายคลึงกัน ซึ่งเมื่อชิ้นส่วนต่างๆ ประกอบเข้าด้วยกัน เราก็ได้จะหน้ากาก CPAP แบบที่ใช้งานทั่วไป ประกอบด้วยชิ้นส่วนดังต่อไปนี้
1. Headgear Strap | สายรัดหน้ากาก
สายรัดหน้ากาก ใช้สำหรับ กระชับโครงหน้ากากหรือ Fream เข้าหาศีรษะ ส่วนใหญ่จะทำจากผ้ายืด ซึ่งสามารถนำมาทำความสะอาดได้โดยการซักด้วยน้ำยาซักผ้าชนิดอ่อนโยน
สายรัดหน้ากาก
2. Cushion | เบาะรองหน้ากาก Silicone
หนึ่งในองค์ประกอบสำคัญที่สุดของ CPAP Mask หรือ CPAP Headgear ใช้ในการกระชับหน้ากากเข้ากับส่วนจมูก หรือจมูกและปากของผู้ใช้งาน โดยทั่วไปจะเป็นส่วนที่ต่อกับโครงหน้ากากและใช้สายรัดหน้ากาก ดึงกระชับเข้าหาใบหน้า
บน Cushion หรือ Frame ของ CPAP จะมีรูระบาย CO2 ซึ่งเป็นอากาศเสียที่เกิดขึ้นจากการหายใจออก รูนี้ต้องเปิดไว้เสมอ เพื่อให้แรงดันจากการหายใจของเราและแรงดันจากเครื่อง CPAP ขับอากาศเสียออกไป
3. Frame | โครงหน้ากาก
โครงหน้ากากของหน้ากากแต่ละรุ่นถือเป็นโครงสร้างหลักของหน้ากากที่ใช้ในการประกอบชิ้นส่วนต่างๆ เข้าด้วยกัน เพื่อรวมกันเป็น CPAP Mask หรือ CPAP Headgear
โครงสร้างหน้ากาก CPAP ของแต่ละยี่ห้อ มักจะออกแบบแตกต่างกัน บางรุ่นมีแกนที่ตั้งขึ้นที่ดั้งจมูกเพื่อยึดหน้ากากทำให้หน้ากากกระชับได้ดี ขณะที่หน้ากากบางรุ่นออกแบบให้ไม่มีแกนด้านบนและกระชับสายจากแนวแก้ม หรือบางรุ่นก็ออกแบบให้มีส่วนต่อกับท่อลมต่อขึ้นบนศีรษะแทนที่จะต่อจากด้านหน้าเหมือนดั่งภาพตัวอย่าง
4. Elbow | ข้อต่อท่อลม
ส่วนข้อต่อสำหรับท่อลม แต่ละยี่ห้อ แต่ละรุ่นมักออกแบบมาแตกต่างกัน ขั้วต่อนี้ความสำคัญหากออกแบบมาได้ดี มักจะช่วยให้การนอนตะแคงหรือเปลี่ยนท่านอนทำได้ดีขึ้น ไม่รู้สึกดึงรั้ง และสบายยิ่งขึ้น แต่ขนาดของท่อลมของหน้ากาก CPAP มักใช้ท่อขนาดเท่ากันดังนั้นสามารถซื้อท่อแบบมาตรฐานมาใช่แทนกันได้ เว้นแต่หากมีความจำเป็นต้องใช้ Feature Heat Humidifier จะต้องเลือกท่อและเครื่อง CPAP ที่สนับสนุน Feature ดังกล่าวด้วย
Tip ผู้ใช้งานมือใหม่หลายท่านมักเข้าใจผิด ทำการรัดหน้ากากให้หนาแน่นมากๆ เพราะกังวลเรื่องของลมรั่ว จนหลายครั้งส่งผลให้ Cushion กดทับใบหน้าจนเกิดรอบแผล ซึ่งวิธีการที่ถูกต้องคือ การกระชับหน้ากากแต่พอตึง โดยที่สามารถให้นิ้วมือของเรายังสามารถสอดเข้าสายรัดหน้ากากได้ จึงจะเป็นความแน่นที่เหมาะสม
ปรึกษาปัญหาโรคจากการหลับ ต้องการตรวจการนอนหลับศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ บริการของเรา
Reference